Jak działa budżet obywatelski

Wbrew pojawiającym się opiniom wprowadzanie przez burmistrza zadań do projektu budżetu — nawet tych wynikających z lobbingu niektórych obywateli — nie jest wystarczające by można było nazwać budżet miasta budżetem obywatelskim. Cały proces jest dużo bardziej skomplikowany — ale nie jest trudny.

Przykładowe etapy realizacji Budżetu Obywatelskiego (BO) z prawdziwego zdarzenia:

1. Wyznaczana jest kwota Budżetu Obywatelskiego 

Samorząd wyznacza jaka kwota zostanie przeznaczona na budżet obywatelski. Całą tą kwotę zadysponują mieszkańcy głosując na projekty zgłoszone przez innych mieszkańców.

Wyznaczona kwota to ułamek budżetu gminy na kolejny rok — w naszej gminie mógłby to być np. 1 milion złotych, czyli lekko ponad 1% całego budżetu gminy — jest przeznaczany na projekty wybrane przez mieszkańców.

Kwota jest ustalana na początku roku, ale dotyczy budżetu dopiero roku następnego dla którego jeszcze nie ma projektu budżetu. Dlatego mieszkańcy w ciągu danego roku proponują i wybiorą projekty zrealizowane w roku przyszły.

2. Mieszkańcy zgłaszają projekty.

W pierwszej  połowie roku każdy mieszkaniec — w tym dzieci i młodzież — może zgłosić dowolny projekt przeznaczenia części kwoty z BO Łomianek.

Projekt powinien zawierać ogólny kosztorys realizacji — coś w rodzaju uproszczonego biznes planu — który pozwoli ocenić innym mieszkańcom czy warto wydać tyle pieniędzy na wskazany pomysł.

Wymaga to trochę pracy, bo nie wystarczy napisać "Chcemy plac zabaw", jednak każdy z nas powinien z powodzeniem poradzić sobie z przygotowaniem takiego projektu, a urzędnicy pomogą nam w oszacowaniu kosztów np. podpowiadając ile kosztuje budowa 1 latarni czy metr kwadratowy chodnika.

3. Projekty są oceniane formalnie.

Jednak nie są oceniane merytorycznie.

Komórka przyjmująca projekty ocenia je wyłącznie pod względem formalnym (np. czy kwota jest realna, bo nie da się wybudować Metra do Łomianek za np. 100 000 zł), ale nie merytorycznym.

Nie oceniane są cele projektu, lub to czy w tym miejscu potrzebne jest boisko lub park. Takiej oceny dokonają mieszkańcy podczas bezpośredniego głosowania.

4. Mieszkańcy promują swoje pomysły.

Ponieważ to czy dany projekt zostanie zrealizowany zależy wyłącznie od głosów innych mieszkańców, musimy ich przekonać do swoich pomysłów. Możemy stanąć na Warszawskiej i zachęcać do swojego pomysłu, możemy wykupić ogłoszenie, ale najlepiej będzie jeśli przekonamy swoich sąsiadów i znajomych, a oni przekonają kolejne osoby. zasady promocji swoich projektów zależą od inwencji pomysłodawców.

W trakcie promocji możemy także odkryć, że nasz pomysł jest słaby, a pomysł sąsiada jest lepszy, możemy więc  połączyć siły i wycofać słaby projekt a promować ten lepszy.

Przed wyborami projektów urząd miejski zorganizuje publiczne prezentacje, na których każdy z inicjatorów może się wypowiedzieć i promować swój projekt.

5. Mieszkańcy głosują 

W głosowaniu bezpośrednim w czerwcu lub we wrześniu oddajemy głosy na zgłoszone projekty. To głosowanie jest dużo luźniejsze od wyborów do parlamentu, samorządu, może trwać np. 2 tygodnie a głosować będzie można, w bibliotece w szkołach czy przez internet.

W ten sposób każdy mieszkaniec — w tym dzieci i młodzież — może oddać głos na projekt, który się im spodobał.

6. Wybrane projekty trafiają do budżetu.

Na podstawie wyników głosowania bezpośredniego Burmistrz Łomianek wprowadza do projektu budżetu zadania które zdobyły najwięcej głosów.

W tym momencie Burmistrz może także skorzystać z listy projektów, które były mniej popularne i wprowadzić je jako zadania powyżej kwoty wyznaczonej na początku roku, ale musi wprowadzić przynajmniej tyle projektów by wykorzystać obiecaną kwotę Budżetu Obywatelskiego.

7. Rada Miejska zatwierdza budżet.

Projekt budżetu przechodzi zwyczajową weryfikację i ocenę przez Radę Miejską,  z tym wyjątkiem że radni powinni jednogłośnie poprzeć zadania budżetowe zaproponowane i wybrane przez mieszkańców w wyborach bezpośrednich.

8. Projekty są realizowane

W tym miejscu cały proces jest poddawany ocenie i na wnioski mieszkańców może zostać zmodyfikowany. W następnym roku próbujemy poprawić co było utrudnieniem lub nie działało tak jak powinno.

Władze ponownie określają kwotę Budżetu Obywatelskiego na kolejny rok i zaczynamy cały proces od początku.

9. …zaczynamy od początku.

Patrz punkt 1 :)